PARİS 15-19 KASIM 2023

100 yılı aşkın bir süredir UNION  Dünya Akciğer Sağlığı Konferansı, akciğer sağlığının tüm yönleriyle ilgili en son bilimsel araştırmaları sunmak için bir araya geliyor.

UNION AKCİĞER SAĞLIĞI DÜNYA KONGRESİ 2023, Paris’te  15-19 KASIM 2023 tarihlerinde gerçekleşti. Etkinliğe 155'ten fazla ülkeden 3.650'den fazla kişi katıldı; bunların %49'u düşük ve üst orta gelirli ülkelerdendi.Bu yılki Konferansın teması "Kanıtların Pratiğe Dönüştürülmesi" idi.

Genel Ana Oturum : 4
Özel Oturumlar : 5
Uzmana Danış Oturumları : 10
Work Shop : 8
Post Graduate kurs : 4
Sözlü Sunumlar : 46
Kısa Sözlü Sunumlar : 26
E poster : 24
Satellit : 22
Sempozyum : 48
TBScience Oturumları : 17
Toplum ile İletişim Oturumları : 25

Dünya Kongresi izlenimlerini Dr. Filiz Duyar Ağca ve Dr. Aylin Babalık paylaştı

Nijerya’dan katılımcılar gösterileri ile dikkat çekti.

Tüberküloz’ u bitirebiliriz,  evet biz tüberkülozu bitirebiliriz!

DSÖ Oturumunda Dünya TB Report 2023 yılındaki Dünya verileri paylaşıldı.

1. 2 yıl süren COVİD nedeniyle olan aksaklıkların ardından, 2022'de yeni tüberküloz tanısı konulan kişi sayısında küresel anlamda büyük iyileşme olmuştur. Fakat krizin zarar verici etkisi tersine dönmeye başlamıştır.

FİGURE 3: Dünya genelinde 2019 yılına ait en çok görülen ölümlerin sebebi (1)

Tedavi başarı oranları figüre 4’te görülmektedir.

Figure 5’te TB araştırmalarına ayrılan bütçe olması gereken bütçenin %50’sinden azıdır.

ÇİD/RD-TB hastaları için tedavi seçenekleri nelerdir?

2020 yılında Dirençli TB rehberinde BPaL rejimi

2022 yılında Dirençli TB rehberinde BPaLM rejimi önerilmektedir.

Tedavi süresi dirençli tüberkülozda 6 aya indirilmiştir.

BPaLM/BPaL rejim 6 ay ile tedavi başarı oranları %90 üstünde olacaktır

BPaLM/BPaL rejim (ÇİD/RD-TB ve pre-YID-TB)

• yaş ≥14  ÇİD/RD-TB daha önce  bedakulin, pretomanid,  linezolid ( >1 ay maruz kalmamış).
•  BPaL (pre-YID-TB).
• florokinolonlara direnç testi yapılmalı,
• Hamilelikte kullanılmaz
• 1 Aydan fazla kullanmış B,Pa,L ilaç duyarlılık testi kullanılabilir
• TB menenjit, osteoaticular veya dissemine TB olan hastalar hariç

9-ay reiim (ÇİD/RD-TB

• 2 ay  linezolid (600 mg), 4 ay etiyonamid yerine kullanılabilir 
•  İkinci sıra ilaçlara maruziyet yok (bedakulin),
•  Florokinolon direnci yok 
• Yaygın akstrapulmoner yok
• Hızlı kionolon direnci yok
• Tüm yaş gruplarında kullanılabilir
• Linezolid hamile kadınlarda kullanılabilir.

Uzun rejim (18-ay, bireysel çoğunluk  YID-TB)

• Son çare rejim
• Başarısız olan veya iki kısa rejime uygun olmayan
• YID-TB hastaları
• Bireyselleştirilmiş rejim

Olumlu: 76. hafta kültür negatifliği

Olumsuz: ölüm, bakteriyolojik başarısızlık, nüksetme ve tedavi değişikliği

STREAM 2 ÇALIŞMASININ UZUN DÖNEM SONUÇLARI SUNULDU

Uzun dönem sonuç en az 96 hafta vizit, 132 hafta takip yapıldı

Her iki Bedakulin içeren rejim, kontrol grubuna göre daha üstün

Tüm İlaca dirençli tüberküloz rejimleri Tolerabilirlik sorun olmaya devam ediyor

Yolculuğa devam: Daha kısa rejimler ile düşük toksisite

Yeni ÇİDTB rejimleri maliyetlerinde indirim yapıldığı sunuldu

        Konferans öncesi tüberkülozun her yönüyle ele alındığı  8 çalıştay ve 4  mezuniyet sonrası kurs planlanmıştı. Dirençli tüberküloz (TB) olgularında kısa süreli tedavi rejimleri; hasta merkezli tedavi yaklaşımları; dijital teknolojilerin tanıda kullanımı; TB laboratuvar tanısında gelişmeler ayrıca enfeksiyon önleme ve kontrol uygulamaları ana başlıklardı.

          Açılış oturumunda dünyanın farklı ülkelerinden gelen, ‘’TB survivor ‘’ olarak tanımlanan dirençli TB tedavisi görmüş ve iyileşmiş hastalar veremin tanısı, tedavisi ve ilaç yan etkileri konusunda yaşadıkları sorunları pankartları ile dile getirdiler. Eski hasta  Handaa Enkh Amgalan ise yazdığı ‘’Stigma’’ kitabında yer verdiğikendi ‘’hastalıkla damgalanma’’ hikayesini katılımcılarla paylaştı.

         DSÖ TB Program Direktörü Dr. Tereza Kasaeva, Dünya Konferansı öncesinde yayınlanan 2023 Küresel Tüberküloz Raporu’nu değerlendirdi.                                                                                                       

      Konuşmasında COVID 19 pandemisinden kaynaklanan olgu sayılarındaki düşüşün düzelmeye başladığını; 2022 yılında dünya genelinde 7,5 milyon hastanın tanı ertesi kayıt altına alındığını ve bu sayının raporun yayınlanmaya başlandığı 1997 yılından bu yana kaydedilen en iyi veri olduğunu belirtti. Dünya genelinde verem savaşında  emek harcayan sağlık çalışanlarına, sivil toplum kuruluşu gönüllülerine teşekkür etti.  END TB hedeflerine ulaşmanın mümkün olduğunu, tarama programları ve koruyucu tedavi yatırımlarının 2027 yılına kadar yapılması halinde ülkelerin bunu maliyet etkin bir şekilde başarabileceğini örneklerle aktardı.

            2023 Küresel TB Raporu’ndan paylaşılan diğer detaylar:

1. Tahmin edilen 10,6 milyon hastanın % 68’nin 8 ülkede yer aldığı ve %27’sinin Hindistan; %10’nunun Endonezya ve %7’sinin Çin’de bulunduğu;
2. Türkiye dahil, 83 ülkede insidansta %20’nin üzerinde düşüş gözlendiği;
3. Hastalığın hane gelirinin %20’den fazla azalmasına yol açtığı durumlarda yıkıcı maliyetlerin arttığı; tanı alan hastaların neredeyse yarısının hane halkıyla birlikte bu maliyetlerden etkilendiği;
4. Başta olgu yükü yüksek ülkeler ( high burden countries) olmak üzere kaliteli TB takip ve tedavisine ulaşımın sınırlı olması veya yetersiz kalması halinde olguların sadece yarısının tedavisinin başarılı bir şekilde tamamlanacağı;
5. Tüm ülkelerde hızlı tanı testlerinin kullanımına başlanmasının kayıp hastaları azaltacağı;
6. Ek hastalığı olan olgularda TB tedavisi ile birlikte ek hastalık tedavisinin de planlanması ve sağlık güvencesi kapsamına alınmasının gerekliliği;
7. Dünya genelinde TB için en büyük risk faktörünün yetersiz beslenme olduğu ve iyileşmeyi hızlandırmak için gıda desteği sağlanması idi.

    İlk gün oturumlarından diğer çarpıcı başlıklar:

• Sosyal korumayani bireylere ayrılacak bütçenin yüksek olması halinde her zaman  daha az TB olgusunun ortaya çıkacağı istatistik çalışmalarıyla belgelendi.
• Tüberkülozun 3000 yıldır majör bulaşıcı ve öldürücü mikroorganizma olduğu ancak yetersiz AR-GE yatırımları nedeniyle ‘’yeni aşı’’ konusunda ilerleme kaydedilemediği belirtildi.  Hala 1921’de kullanmaya başladığımız BCG aşısı ile yola devam ettiğimiz vurgulandı ve ‘’Eğer M.tuberculosis bu gün keşfedilseydi 12 ayda 1,3 milyon insanın ölümüne yol açar mıydı? ‘’ sorusu katılımcılara yöneltildi.
• Son 10 yılda rutin kullanıma giren yeni TB ilaçlarının üreticileri, ilaçların uygun ilaç direnci araştırması yapılmadan kullanmanın yarattığı belirsizliği konuştu. Ülkelerin hasta kayıtlarında ilaç duyarlılık testi sonuçlarının kaydı ve izlenebilir olması halinde hangi ilacın ne kadar üretilmesi gerektiği konusunda maliyet etkin şekilde yol kat edileceğini; bunun da hastanın klinik takibinde risk yönetimini kolaylaştıracağı görüşünde hem fikir oldular…

 2013 yılından bu yana en çok çalışmanın gönderildiği yılın 2023 olduğu;  2424 çalışmanın arasından 977’sinin kabul edildiği belirtildi. 6 Şubat 2023 depremleri ertesi Tüberküloz Daire Başkanlığı onayıyla yürüttüğümüz 11 ili kapsayan çalışmamız ‘’kısa sözlü sunum’’ olarak kabul edilmişti. Ardışık depremlerden sonra bölgedeki 21 verem savaşı dispanserinin hastaları ile koruma tedavisi alan olgularına ülke çapında destek olduğumuz  bu çalışma ülkemizden kabul edilen tek  çalışmaydı . 

         İlk günün son oturumlarından biri TB koruyucu tedavi (TPT) çalışmalarına ayrılmıştı. Farklı ülkelerin kemoproflaksi takip ve tamamlama stratejileri, uygulamaları izleyicilere anlatıldı. Oturum başkanlarından biri koruyucu tedavinin duayen isimlerinden Dr. Dick Menzies idi. Hem kısa süreli hem de dirençli TB olguların temaslılarında uygulanan kemoproflaksilerin sonuçları paylaşıldı. Avrupa TB Koalisyonu başkanı Paul Sommerfeld, sivil toplum kuruluşu olarak koruyucu tedavi takip ve tamamlama oranlarının iyileştirilmesi için nasıl katkı sağlayabileceklerini sordu, öneriler sundu.

      END TB hedeflerine ulaşmak için TB tedavisi kadar önemli diğer unsur TB kemoproflaksisi.  Uluslararası sivil toplum kuruluşlarının standlarında da  koruyucu tedavi tanıtım kılavuzları vardı. Ülkemizde TB afiş ve broşürleri uzun süredir güncellenerek kullanılmasına karşın TB koruyucu tedavi konusunda maalesef tanıtım broşürümüz yok. Oysa dispanser kayıtları veya TB Daire Başkanlığı yıllık verileri incelenirse TB hastasının 2-3 katı sayıda koruyucu tedavi alan temaslı ve hasta grubu olduğu görülür.

      Konferansın 2.ve 4. gününde oturum konularından biri TB hakkındaki Birleşmiş Milletler Üst Düzey Toplantısı idi. İlki 2018 yılında gerçekleştirilen toplantının ikincisi Eylül 2023’te yapıldı. TB konusunda 3 karar alındı

• DSÖ, BM ile ortaklıkları ve çok sektörlü katılımları, kurum ve kuruluşar arası sinerjileri teşvik edin;
• DSÖ’nün çok sektörlü ve çok paydaşlı görev gücü aracılığıyla 2023 BM Üst Düzey Toplantısı hazırlık ve sonuçlarını END TB hedeflerine ulaşmak için destekleyin
• DSÖ kılavuzlarının ülke düzeyinde hızla benimsenmesini destekleyin.

      Toplantılarda yasal düzenlemeler yapılırken tüm paydaşların bir arada yer alması yani akademisyenler, sağlık çalışanları, hastalar ve yakınları, bölgesel ve ulusal idarecilerin hep birlikte masaya oturmasının gerektiği vurgulandı. UNHLM 2023 detaylarına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz..

https://www.stoptb.org/advocacy-and-communications/unhlm-tb-key-targets-and-commitments

     Dr. Donald Enarson onuruna düzenlenen oturumda konu tütün kontrolünün TB hastalığındaki rolüydü. Union pilot projesi Dr. Enarson’ın mentorluğunu yaptığı Tara Singh Bam tarafından sunuldu. Dr. Bam tütün ve tütün ürünlerinin kullanımının TB tedavi başarısını nasıl düşürdüğünü ve nüks hasta sayısını nasıl arttırdığını rakamlarla belgeledi.  Geçen yıl aramızdan ayrılan Dr. Enarson ile anılarını aktarırken katılımcılar hep birlikte hüzünlendik. Verem savaşçıları olarak TB ve  tütün kontrolünü  birlikte gerçekleştirirsek  başarılı olabiliriz.

         Bir başka ana oturum konusu yapay zeka ve onun bir alt kümesi olarak nitelenen makine öğrenmesi (machine learning) idi. Makine öğrenmesi algoritmalar kullanarak ve/ veya veri analizi yaparak daha hızlı ve doğru sonuçlara ulaşmayı hedefleyen bir yapay zeka kullanımı; sunulan çalışma örnekleri ise gelecekte doğruluk oranı  daha yüksek sonuçlar elde edebileceğimizin kanıtı…

       TB Laboratuvarında yapay zeka kullanılırsa ne olur sorusuna cevap olan çalışma ise çok umut vericiydi. 2023 yılında ikinci seçenek ilaçlar arasında en yeni TB ilacı olan pretomanide direnç geliştiğini bildiren çalışma yayınlanmıştı. TB hastalarıyla ilgilenen sağlık çalışanlarının çaresizlik hissetmesine yol açan bu durumu yapay zeka desteğiyle engellemenin mümkün olduğu gösterildi. Hastaya uygun tedavi rejimi yapay zeka desteğiyle belirlendiğinde TB deneyimi yetersiz hekimlerin hastada ilaç direnci geliştirmesine de engel olunur.

    DSÖ 2023 yılında yapay zeka kullanımı konusunda yönetim ve etik değerler ile ilgili çevrimiçi rehberler yayınladı.  Ülkelerin sağlık alanında yapay zeka kullanımı ile ilgili alt yapı oluşturmalarını önerdi. TB politika rehberliği ve yapay zeka kullanımını birlikte düşünürsek birincil kullanıcılar (üye devletler ile politikacılar ve politika düzenleyiciler) ile ikincil kullanıcıların  (geliştiriciler ve üreticiler ile sağlık çalışanları)  tümünü kapsaması halinde hem doğru  temsil edilme hem kanıta dayalı olma açısından anlamlı olacaktır.

   Pandemi ertesi sıkça duyduğumuz ‘ COVID sonrası akciğer hastalığı’’  kavramı verem hastalığını atlatmış bireyler için de daha sık kullanılır hale geldi.  Üstelik durum sadece ‘’TB sonrası akciğer hastalığı’’ ile sınırlı değil.

        Hastalıkta tutulan organa göre idrak ve kavrama bozukluğu gibi nörolojik; ağrı ve katılık gibi kas-iskelet sistemini olumsuz  etkileyen sonuçlar yayınlandı. Az sayıda çalışma olsa da TB,  koroner arter hastalığı gibi kardiyak; pulmoner hipertansiyon gibi yüksek mortalite nedeni sonuçlara yol açabiliyor. 

      2023 Küresel TB Raporu’na göre dünya genelinde kayda alınmış tüm hastaların %27’si Hindistan’da bulunuyor. Coğrafi konumu gereği bölgesine göre farklı özellikleri birarada bulunduran ülkede TB için eğitim nasıl planlanıyor? Başarı sağlamak için hangi yöntemleri denemişler?  Merakımı gidermek üzere katıldığım oturumda kendimi okyanusa dalmış gibi hissettim. Mentorların yanısıra koçlar (coach) ; bilgi güncelleme/tazeleme eğitimlerinin yanısıra iş yükü yoğunluğunu değerlendirmek için teknik denetim; işyerinde uygulamalı eğitimle birlikte daha iyi performans için evde de eğitimin devam ettirilmesi gibi detaylar dikkatimi çekti. 2023’te e-eğitim başlıkları belirleyerek daha çok sağlık çalışanına ulaşmayı hedeflemişlerdi.  

     Ülkemizdeki gibi yıllık eğitici eğitimi planlamışlar, TB program güncelleme çalıştayları ile periyodik hareket planları oluşturmuşlardı. Sağlık gönüllüleri ve  tedavi destekçileri de eğitim programına dahil edilmişti.Hindistan’da da en büyük sorun TB hizmetleri için eğitilmiş personelin kontrol dışı yer değiştirmesi imiş.

      TB eğitiminde sivil toplum kuruluşlarının katkısı da büyük. Eski hastaların yeni hastalara hem eğitim hem psikolojik destek verdiği sohbet tarzı fiziksel toplantılar planladıklarını veya sosyal medya aracılığıyla kısa videolar hazırlayıp paylaştıklarını öğrendim.

Diğer bir sunum Union tarafından organize edilen ücretli ve fiziksel kurslar ile  ücretsiz çevrimiçi eğitimlerdi.

        Afet durumlarında hazır bulunma ve savaş bölgelerinde TB faaliyetleri de başka oturumlarda irdelendi.  Ukrayna ve  Suriye hekimleri savaş zamanı analizlerini paylaştılar. Ukrayna da hızlı organizasyonla ulusal programın şimdilik yürütülebildiği belirtildi. Savaşın uzun süredir devam ettiği Suriye’de ise sağlam kalan sağlık tesisleri ve personel yetersizliğinin tanı gecikmelerine yol açtığı belirtildi.

     3. gün  TB bilimi oturumunda  Güney Afrika’dan ‘’Pediatrik TB tanısında dil sürüntüsünde ARB aranması’’ çocukluk çağı tüberkülozu için kayda değer bir araştırmaydı.

         Bir başka tanıda yenilik ise üfleme tüpü aracılığıyla daha çok patojen toplanması ve moleküler testler kullanarak daha hızlı TB tanısı konulmasıydı.

           Pandemi döneminde değişen TB insidans ve mortalite oranları da konuşuldu.. Matematik modellemeri üzerinden başlangıçta karantinanın bulaş riskini azaltsa da tanı almamış/ konamamış veya tedavi edilmemiş TB olgularının artışına yol açabileceği; bu sonucun insidans ve ölüm sayılarını arttıracağı yönünde görüş bildirildi.  Diğer oturumlarda:

• Olgu yükü yüksek ülkelerde ise birden fazla hastalık (örneğin TB+ HIV/ hepatit) taramasının yapıldığı merkezlerin sonuçları paylaşıldı.
• Hızlı moleküler testlerin kulanımının yaygınlaştırldığı ülkelerde (Orta Asya ülkeleri) alınan örneklerin nakil işlemlerinin de teknik alt yapı ile desteklendiği belirtildi.
• Hızlı moleküler test kullanımı için hem ulusal rehberlerini güncellemişler hem de Sağlık Bakanlığı ile düzenlemenin geliştirilmesinde işbirliği yapmışlardı.
• Dijital kayıt sistemleri kullanımının yaygınlaştırlması ile hasta ve koruma kayıtlarında verilerin daha az eksikle toplanabildiği, yazılı kayıtta sık görülen personel kaynaklı hataların yazılım güncellemeleriyle en aza indirgenebileceği aktarıldı.

  Sivil toplum kuruluşları ve firmaların yer aldığı stand tanıtımları :

• Bir yazılım firmasının geliştirdiği ARB örnek takibi ile ilgili program; yolladığınız örnek hangi tetkik aşamasında izlemek mümkün
• Tarama filmlerinin değerlendirilmesinde bilgisayar destekli hasta bulma ( CAD= computer aided detection) veya kırsal bölgelerdeki hastaların radyolojik tetkiklerinin dijital transferini sağlayarak uzaktan değerlendirme yapılması
• Floresan boyama ile hazırlanmış preparatları incelemek üzere tasarlanmış binoküler led mikroskop
• Giyilebilir aparat ve çok hafif portabl röntgen cihazları
• Uluslararası TB faaliyetleri olan kuruluşlarda sürdürülen AR-GE programları
• Birinci ve ikinci seçenek ilaçları üreten firmalar ve ürünleri
• Balgam çıkarmayı kolaylaştırmak üzere tasarlanmış tek kullanımlık kağıt kaval  olarak dikkatimi çekti.

Biyomedikal mühendislik alanında da gelişmeler sunuldu.  ASTRA ( Antigen Spesific T-cell Responses Assay ) İGST’nin  ciptakılmış formu denebilir ve hızlı TB taramasında umut verici..  A.B.D. Tulane Üniversitesi, moleküler biyoloji bölümü profersörlerinden Tony Hu belgesel izlerken bombardıman böceğinin sıradışı yapısından etkilenerek sistemi tasarlamış.

       Bu tasarımla TB tanısında, CD4 ten bağımsız T-hücre analizi yapabilmişler.. TB+HIV birlikteliği olan ve olmayan hastalarda sensitivite ve spesivite değerlerindeki değişkenliği saptamışlar. Çalışmanın farklı ülkelerdeki sonuçları da farklı.

Yeni aşı ‘’M72’’ erişkinlerde de TB’nin önlenmesini sağlayabilir, gelecekte olgu sayısını azaltabilir mi? Umut edebiliriz..

       TB immünolojisibaşlıklı oturumda gelecekte tanı ve tedaviyi yönlendirecek biyomarker çalışmaları , metabolit analizi yapılan olgu serileri sunuldu.

  *TB menenjit tanılı hastalarda triptofan artışı kötü prognoz ve mortalite işareti iken yağ asidi oksidasyonunun nörotoksik metabolitleri arttırdığı tespit edilmiş.

  *Aynı şekilde izolatlarında ‘’stop codon EsxM’’ saptanmış TB hastalarında daha çok ölüm olduğu saptanmış ve ‘’stop kodon’’un hastalığın daha ağır seyretmesine neden olduğu bulunmuş.

  *  Aktif TB hastalarında yapılan serum eksozom çalışmasında kompleman C9’un döngüsünün belirgin şekilde yeniden düzenlendiği görülmüş. Bu düzenlemenin Mtb  ile TDM arasında farklılık gösterdiği tespit edilmiş.

Yeni ilaçlar:

*AlpE:  Alpibectir + Ethionamid kombinasyonu. Alpibectir (BVL-GSK098) etionamidin invivo ve invitro biyoaktivasyonunu arttıran bir bileşik olarak tanıtıldı.

** TBAJ 876- Pretomanid- Oxazolidinon kombinasyonu. Bakteriyel temizlenme de umut vaad ediyor..

     Zoonotik TB oturumlarından birinde ülke örneklerine yer verildi. Zoonotik TB’nin da ihmal edilmemesi gerektiğini vurgulayan bir çalışma sunuldu. Demokratik Kongo’da vertebralarında hem TB hem brucella kaynaklı deformasyon gelişmiş olgular tanı ve tedavi gecikince kalıcı nörolojik ve ortopedik sorunlarla yaşamaya mahkum olmuşlar.

Hastaların oluşturduğu topluluklara ayrılmış köşe ve ülkelerden hasta hikayeleri…

1910 yılından bu yana The Union için gelir sağlayan Noel mühürleri

A B S T R A C T   B O O K »»»  incelemek için lütfen tıklayınız...